4 d e   m a i   2 0 2 4 .

Skogbrand.

 Det var ſkogbrand laurdag ved midnatt i ſvingen nedom der nyevegen ſluttar.

 Der ligg ogſo fullt av ſigarettſneiper: om det er dei ſom hev forårſaka det brende graſet veit eg ikkje.

1 1 t e   ſ e p t e m b e r   2 0 2 3 .

Styrtregn.

 Svært ſjeldan ſér me Joſtedals­elvi ſo ſtor at ho tek oppi ſtrengja­brui heiman­for Leirmo.

  – Og det er flotte bær, ſa ho.

2 0 2 1 .

 Det gjekk eit gaſtart ſteinras nedom Leirmokleivi.

 Skaden vart ikkje reparert fyrr ſumaren etterpå, etterſom det då vart lagt ny aſfalt frå innom Hauglund til nett nedom rasſtaden.

 Årets vanlege influenſa vart no kalla Covid-19.
 Og ſo vart det noko kollosſalt med "teſting" [med ubrukelege teſtar] og ei masſe­vakſinering [med ulike ekſperi­mentelle vak­ſiner] ſom ikkje likna griſen.
 Svindelen på­gjekk i fleire år yver heile verdi.

2 0 1 1 .

 Um kvelden 25de og natti til 26de deſember var det eit ovſeleg uvêr, kanſkje det verſte i manns minne.  Taket yver ſiloarne på nyefjøſen i Andersgarden bles av, taket bles av

fjøſen på Blokkeberg, det vart ſkador på taket til Erik-Lars­gard­fjøſen, og løa til Anders­garden (i Myri) bles ned [biletet].  Det bles mange tre yver vegen meſt heilt frå Leirmo­øygarden og upp.  Straumen vart vekke i fire dagar, og faſt­telefonen kom aldri att.

2 2 d e   j u l i   2 0 1 1 .

Oslo og Utøya.

 Den 22de juli var det terror­an­grip i Oslo og på Ut­øya:  I Re­gjerings­kvar­talet gjekk det av ei bil­bombe, og på Ut­øya var det ſkyting.  Det var berre éin gjer­nings­mann, og 77 menneſkje om­kom, i til­legg var det mange ſkadde.
 Dei påſtår at Brei­vik klarde å ſkyta 135 menneſke i løpet av ein knapp time på eit ſtort geo­grafiſk om­råde — altſo 2-3 i minuttet (!!) — det er heilt van­vittig!

 Slik terror er meſt all­tid falſk flagg; utført av myndig­heiterne i det aktuelle landet med kriſe­ſkode­ſpelarar frakta inn med militær­fly frå ut­landet.  Og ingen døyr; ikkje avdi dei bryr ſeg, men det blir ſlikt vold­ſomt plunder med dei på­rørande, ſpeſielt mødrene ſom aldri vil gje ſeg.  So var dette ſom nor­malt om­kom ingen denne dagen heller (men di­verre kann det henda at ei ſom hadde ein med­fødd hjarte­feil om­kom på grunn av ſtresſet).
 Forøvreg; Breivik i rett­ſalen ſér ut til å vera ſpelt av ei dame nord­frå.

Stolten­berg i Lindmo-pro­grammet fredag 19de oktober 2018 (46:30):  "Det var før de be­gynte å ſkyte på Ut­øya."  Um du hev høve til å ſjå dette: legg merke til rykket program­leiaren gjerer med munnen når Stolten­berg ſegjer "de".

 Det er ikke fyſiſk mulig for ett menneſke ſamme hvor god ved­kommende ſkulle være med våpen, å ſkyte og drepe og ſkade to menneſker i minuttet i løpet av en time, og det med ett våpen i hver hånd, hvorav det ene er et automat­våpen ſom er vanſkelig å ſkyte med uanſett.  Bare å bære all ammuniſjonen ville være umulig.

Norulv Øvrebotten

2 0 0 3 .

 Vegen upp i Leirdalen vart utvida, og i det brattaſte partiet vart det laga ny, litt flatare veg.

 I ſamband med dette vart det ogſo laga til parkerings­plasſar frå huſi på Blokkeberg og heilt heim til Løken, ved at vegen vart utvida.

2 0 0 1 .

World Trade Center.

 Amerikanarane reiv tri ſvære byg­ningar i New York, og fekk heile verdi til å bli be­ſtyrta.  For dette var terror­åtak, må vita.  Med tvo fly.  Det heiter ſeg ogſo at dei ſprengde ein del av Penta­gon med eit tridje fly, og eit fjorde fly berekna på Det kvite hus ſtyrta.
 Men; ingen fly var invol­verte, og tenk:  "On the morning of 9/11, 5 war games and terror drills were being con­ducted by ſeveral U.S. defenſe agencies, in­cluding one 'live fly' exer­ciſe uſing real planes. 

Drills alſo apparently included the injection of falſe 'radar blips' onto the ſcreens of air traffic control­lers."
 Alle tri byg­ningarne (tvil­ling­tårni og byg­ning 7) var tømde for folk, ſo det er å vona at ingen omkom.  Men — dei vil jo gjerne ha deg til å tru at meſt 3000 mysſte livet.
 Duſtepreſidenten (✟2022) deira ſag­de:  "En­ten er du med oſs, eller du er mot oſs."
 Trur du på den offiſielle for­klaringi — ja, då trur du ogſo at du kann hiva ein halvfull cola­bokſe på huſet ditt og for­venta at det ſkal raſa ſaman med dunder og brak.  Cola er rett nok ſvært ſkadeleg, men det fær no vera måte på.

1 9 9 3 .

Sataniſke vers.

 Forlagsſjefen i Aſchehoug vart ſkoten utan­for heimen ſin i Holmen­koll­åſen.  Det vart kopla til at han hadde gjeve ut "Sataniſke vers".
 Han vart ſkoten midt i ryggen tri gonger med ſvært [merk­verdig] tett ſamling.  Det kunde fungera på eit ſtille­ſtåande mål, men han vilde jo kollapſa etter fyrſte ſkotet.  Våpenet var ein .44-kalibra Dan Wesſon-revolvar. Patronerne var ekſpan­derane jakt­ammu­ſjon, ſpe­ſial­laga for å drepa.  Det var ingen vitner.

 Han vart ſkoten medan han ſtod i hagen ſin for å ringa etter bil­hjelp: han hadde eit punk­tert dekk.  Men bilen hadde reſerve­hjul, og det er ei enkel ſak for ein vakſen mann å ſkifta hjul.  Det vilde teke knapt ti minuttar.
 Han vart liggjande lenge og ropa etter hjelp: kvi­for ringde han ikkje etter hjelp; han hadde ferda­tele­fonen i handi då han vart ſkoten.

 Ambulanſe­perſonellet for­ſtod ikkje at paſienten var ſkoten fyrr han var komen inn i ambu­lanſen.  Meir enn merkeleg.
 Forlags­ſjefen yver­levde.  Noko produ­ſenten av patronerne tykte var ſvært underleg; dei tok til­og­med kon­takt medan han låg på ſjuke­huſet for å prøva finna ut av det.  For — det er nem­leg kom­plett uråd å yver­leva tri ſlike kulor midt i ryggen.  Ei hadde vore meir enn nok.
 Heile 25 år etter­på vart tvo per­ſonar ſikta for u­gjerningen.
 Me veit det blir lagt ned eit ſtort arbeid for at ſverta muſlimarne (ſom er erke­fiendarne til "jø­darne"), og ſå ſplid millom folke­gruppor.

2 9 d e   j u n i   1 9 8 9 .

U.N. Predicts Diſaſter
if Global Warming Not Checked.

United Nations (AP) _ A ſenior U.N. environmental official ſays entire nations could be wiped off the face of the Earth by riſing ſea levels if the global warming trend is not reverſed by the year 2000.

Peter James Spielmann.

1 9 7 4  —  1 9 7 8 .

Leirdølaanlegget.

Natur­øydeleggjing utan like.

 Dei ſom vedtok at Tunsberg­dalen ſkulle raſeraſt greidde å øyde­leggja trivſelen for ei heil bygd.  Fyrr kunne ein ganga lange fine turar fram­etter; noko ſom no vart heilt uråd.  Hadde ein til dømes gjeſter på vitjing i gamle dagar, var det faſt regel at ein tok dei med ſeg på ein fin ſpaſer­tur fram til vatnet.  Kanſkje rodde ein attpå­til fram til Vetle­vatnet og fiſka.
 Og ein kunne ganga fine turar etter den koſelege ſtien på bort­ſida av elvi, helt frå ſtrengja­brui til Stor­haug; han vart ogſo no totalt øyde­lagd.  Alt av gåing på nokon­lunde flate ſtiar var no totalt vekke; det ein hadde att var bratte ſtiar ſlik ſom til Nonhaug, Skaret og Holten.  Med utſikt til øyde­lggjingarne.

 Leirdalsvegen vart utvida i ſvingarne for å få upp dei ſvære anleggs­maſkinerne, og på Leirmo­øy­garden vart det etter kvart bygd ei ny brei bru.  Men ho vart av ein eller annan grunn aldri aſfaltert, ſo ho er ſom eit vaſkebrett å køyra på.  Og rekkverki ruſtar i kapp med gamle­brui.
 Det vart ſett upp bru og bygd anleggsveg på bortſida av elvi, og oppſett brakkerigg på Fjellſtølen. 
 Damen var tydelegvis ikkje bygd ſterk nok, for dei måtte til med kraftig for­ſterkning av han i 2016.  Dei måtte ogſo fyrr den tid utvida tunnelen til over­laupet, ſom var under­dimenſjonert.
 So — er damen no trygg?  For du veit, ſkulle det ſkje eit dam­brot med fullt magaſin vil flaumen i 1926 bli ſom ingen ting å rekna.

Leirdøla kraftverk.

Fyrſte driftsår: 1978.
Nedbørsfelt: 154 km².
Magaſinvolum: 173 millionar m³.
Vaſsſtand: 478/440 m. yver havet.
Effekt: 125 MW.
Normalprodukſjon: 522,4 GWh/år.
Full drift: 28.000 liter vatn i ſekundet.
Oppgradert kraftverk: år 2012.
Forſterka dam: år 2016.
Ny tranſformatorſtaſjon: år 2022.

1 9 6 9 .

Månelanding.

 Amerikanarane landa fyrſte men­neſki på Månen.  Likſom.

 Heile verdi ſat og glodde på dette; på fjern­ſyni ſine.  Og alle ſvalde det rått, naturleg­vis.  Det finſt faktiſk folk ſom fort­ſatt trur på denne ſkrøna den dag i dag.

J u l i   1 9 6 6 .

Buſs-ſjåføren ville hindre kolliſjon med amerikaneren.

Ulykkesbilen i Luſterfjorden fotografert av BA i morges.

Forbikjøringen årſak til ulykken i Luſter.

 Lørdag mellom klokken 18 og 19 ble en av Sogn Billags busſer rammet av den al­vorligſte ulykke ſom er ſkjedd i ſelſkapets 30-årige hiſtorie.  Ulykken, ſom inn­traff ved Råaberget 3–4 kilo­meter fra Gaupne, koſtet fire men­neſker livet.  Det er den 37 år gamle ſjåfør Johan­nes Stokke­bø ſom førte busſen, hans 27 år gamle huſtru Johan­na, hans 17 år gamle ſønn, Arild og Stokke­bøs tante, den 78 år gamle Brita Øy Hagen.  Politi­meſteren i Her­mans­verk, Erling Amund­ſen, opp­lyſer til Bergens Arbeider­blad at årſaken til ulykken er at en ſtor Olds­mobile, med en ſyttiår gammel norſk-­ameri­kaner ved rattet, kolli­derte med busſen under forbi­kjøring.  Norſk-­ameri­kaneren kom fra Alaſka til Bergen lørdag morgen og var på vei til en bror på Sun­ndals­øra.  Han og hans frue kom fra ulykken uten ſkader.

 Ulykken ſkjedde på en veiſtrekning ſom politi­meſter Amundrud karakteriſerer ſom temmelig overſiktelig.  Hendelſelſesforløpet ſkal, ſå vidt etterforſkerne har brakt på det rene, være følgende:
 Bak busſen ſom Stokkebø førte, kom det to biler.  Det var en mindre ſvenſk­regiſtrert bil og den bilen ſom norſk-amerikaneren kjørte.  Ved Råa­berget har Veiveſenet drevet utbedrings­arbeider, de har bl.a. ſprengt bort fjell ſlik at veien er bred og fin.  På denne brede veiſtrekningen kjørte Stokkebø ut til ſiden, og den ſvenſke bilen pasſerte.  Akkurat idet den ſvenſke bilen var ferdig med forbi­pasſeringen ſnevret veien ſeg inn igjen.  Dette har imidlertid ikke norſk-amerikaneren vært oppmerkſom på, og han forſøkte å presſe ſeg forbi busſen i helene på ſvenſken.  Han klarte det ikke og kjørte inn i venſtre ſide på busſen med ſin høyreſide.
 Hva Stokkebø foretok ſeg bak busſens ratt, vil vel aldri bli brakt på det rene, men norſk-amerikaneren har forklart til politiet at han tror Stokkebø kaſtet busſen til høyre for om mulig å unngå en kolli­ſjon.  Sammen­ſtøtet mellom busſen og bilen var ikke ſærlig kraftig.  Politi­meſter Amund­rud mener at det er ute­lukket at norſk-ameri­kaneren regulært har ſkubbet busſen utfor vei­banen. 

Føreren av ulykkes­bilen for­teller ellers at han ſtoppet noen meter fra det ſtedet hvor kolliſjonen inn­traff og han gikk til­bake for å ſe hvor­dan det var gått med busſen.
 Busſen gikk kaſt i kaſt ned­over en 40–50 meter høy ſkråning ſom er temmelig bratt — ca. 45 grader.  — Som en av pasſaſjerene ſom over­levde, Elias Bolſtad, opplyſer annet ſted i dagens avis, er det på det rene at busſen gjorde minſt 3 rundkaſt, muligens var det 4.  Busſen ble ſtående på hjulene, og de over­levende kunne krabbe ut gjennom de iſtykker­ſlåtte rutene.  Politi­meſter Amundrud ſier at det må karak­teriſeres ſom et under at noen over­levde i det hele tatt.
 De overlevende fikk asſiſtanſe fra turiſter ſom kom forbi ulykkesſtedet — blant annet gjorde noen englſke turiſter en ſtrålende innſats.  Etter en ſtund kom bil fra ſykeſtuen i Luſter, og dit ble alle ſammen, både de døde og overlevende kjørt.  Elias Bolſtad og hans 15 år gamle ſønn ble ſammen med Stokkebøs 7 år gamle datter dimittert ſtraks.  På ſykeſtuen ligger nå den 67 år gamle Andreas Lange­teig og en dame ved navn frk. Talle.
 Norſk-amerikaneren ble avhørt ſtraks etter ulykken og fikk lov å reiſe videre til Sunndalsøra, men politi­meſter Amundrud gir uttrykk for at han vil bli avhørt flere ganger.
 Når det gjelder busſen er den total­ſkadet.  Diſponent B. Drægni i Sogn Billag ſier til «BA» at man vil heve busſen, men det er et åpent ſpørsmål om man kan reparere den igjen.  Busſen var ſatt opp ſom ekſtrabuſs og kjørte en arbeids­rute.

Far og ſønn overlevde buſsulykken:

Jeg hørte noen ſom ſkrek — ſå ble det ſtille — .

Et under at busſen ikke ſank.

 Den 56 år gamle Elias Bolſtad ſom er boſatt i Martin Wahlsgate 9 her i Bergen og hans vel femten år gamle ſønn Atle, var med i ulykkes­busſen.  De to var på vei til Bolſtads føde­ſted i Skjolden hvor de nå ferierer.  Bol­ſtad og ſønnen kom fra ulykken med noen ſmå­ſkader, og de var begge i god form da «BA» ſnakket med Bol­ſtad i tele­fonen i går kveld.

 Bolſtad opplyſer at da han ſkjønte det ville gå galt, ſå kaſtet han ſeg ned på gulvet mellom ſtolſetene.
 — Jeg ſatt på tredje ſtolrad, regnet forfra, og min ſønn ſatt to rader bak.  Merkelig nok fikk han ſamme innſkytelſe ſom meg og kaſtet ſeg ned på gulvet.  Der lå vi og holdt oſs faſt ſå godt vi kunne.

 — Jeg vet med ſikkerhet at busſen gjorde tre rundkaſt, men det er mulig det var fire.  Selv holdt jeg tellingen til to, ſier Bolſtad til vår avis.
 — Da busſen var i det førſte rundkaſtet hørte jeg noen ſom ſkrek, men etter at den landet igjen, var det ſtille.  Busſen gikk med forferdelig fart nedover i lien, og det var klart at vi kom til å lande i ſjøen.  Heldigvis ſto det et par ſtore older­trær i busſens vei.  De tok kraftig av for farten, noe ſom nok gjorde ſitt til at busſen ble ſtående på temmelig grunt vann, bare 4–5 meter fra ſtrandkanten.  Hadde ikke trærne dempet farten, ville vi uten tvil kommet lenger ut og havnet i marebakken.
 — Jeg har leſt at når et kjøretøy havner i vannet, ſkal man ligge ſtille til det er fylt med vann, og deretter forſøke å komme ſeg ut.  Derfor ble jeg liggende ſtille og jeg ſå vannet ſteg.  Da vannet var ſteget til midt opp på vinduet ſtoppet det imidlertid og jeg reiſte meg opp.  Ut gjennom et iſtykkerſlått vindu kunne jeg ſe at Atle, ſønnen min ſto inne på ſtranden.
 — Ta det rolig far, det er grunt vann og du kan fint komme deg til land, ſa han.  Jeg tok meg ut gjennom vinduet og vadet inn mot ſtranden.
 Bolſtad forteller videre at på veien inn til ſtranden fant han liket av den 17 år gamle Arild Stokkebø.  — Jeg kunne ſe at han var ille tilredt og det ville ikke nytte med noe opplivings­forſøk.  Jeg bar ham inn på ſtranden og la en riſt fra busſen over ham, ſier Bolſtad.
  — Inne i busſen ſto det en mann og ſkrek om hjelp.  Jeg visſte ikke ſelv hvor ſkadet jeg var, blant annet rant blodet nedover meg fra et kutt jeg hadde fått i hodet.  Derfra torde jeg ikke ta meg ut for å hjelpe mannen ſom ropte på hjelp.  De får ta det med ro, ſå ſkal vi komme ſnart.  Det er ikke noe farlig nå lenger, ſa jeg.  Sønnen min underſøkte om jeg hadde fått alvorlige ſkader, men det hadde jeg ikke og vi løp opp på veien for å hente hjelp.
 — Vi fikk ſtoppet noen engelſke turiſter ſom kom forbi i en bil, og de løp ned til fjorden med bandaſjer og gasſbind og gjorde en meget verdifull innſats.  Fra Luſter kom det ſykevogn, og de ſom var døde og de over­levende ble fraktet til ſykeſtuen i Luſter.  På ſykeſtuen måtte jeg ſy noen ſting i kuttet jeg hadde fått i hodet.  Sønnen min hadde bare fått noen ſkrubbſår, og vi kunne reiſe avgårde igjen.
 De ſom nå ligger på ſykeſtuen i Luſter er Andreas Langeteig ſom er 67 år gammel, og en 18 gammel Luſter-dame ſom heter frk. Talle.  På ſykeſtuen opplyſes at det ikke er fare for livet til noen av dem.
 Når det gjelder de ſom omkom ſå mener Bolſtad at ſjåføren Johannes Stokkebø, ble drept da busſen landet etter førſte rundkaſt.
 — Busſen landet med den ſiden der Stokkebø ſatt og den ble trykket kraftig inn.  De andre ſom ble drept ſatt foran ſammen med Stokkebø og de ble nok ſlått i hjel.  Jeg tror ikke de druknet da vannet trengte inn i busſen, ſier Bolſtad.

Bergens Arbeiderblad.
25. juli 1966.

1 9 6 3 .

 Luſter, Hafſlo og Joſtedal vart ſlegne ſaman til ein kommune.  Dette var ſtikk i ſtrid med innbyggjarane ſitt ynſkje, og det førte til at mange no fekk

mykje lenger veg til kommune­ſenteret.  So kva var vitſen?  Joſtedal kom­mune hadde rettnok lågt folke­tal, men dei hadde no greidd ſeg bra til denne tid likevel, og dei visſte jo at dei ville fenga framtidige kraftinntekter.

Innbyggjartal:

• Joſtedal kommune: 796.
• Hafſlo kommune: 2384.
• Luſter kommune: 2673.

 Nye Luſter kommune hadde dermed i 1963 5853 innbyggjarar (i 2024 5371).

1 9 5 8 .

Straum.

 Det vart lagt inn ſtraum hjå ſamtlege i Leirdalen, og 16de auguſt vart ſtraumen ſett på.  Ogſo i Vig­dalen og i heile Joſtedalen fekk dei ſtraum dette året.  I Joſte­dalen var det ſume ſom ogſo fyrr hadde hatt ſtraum; frå lokale ſmå­kraftverk.

 No vart kvardagen mykje enklare, for fyrr måtte dei fyra i omnen ogſo um ſumaren for at fenga heitt vatn til kles­vaſk og oppvaſk, og varme til mat­laging.  Og ein fekk mykje betre ljos at hjelpa ſeg med um kveldarne, og mange kjekke elektriſke hjelpe­midlar, ſamt frys og kjøle­ſkåp.
 Og elektriſk ſaueſoks:  Det vart ikkje lagt inn ſtraum i fjøſen på Blokkeberg, då der ſnart ſkulle byggjaſt ny. 

 So til deſs klyppte dei ſauerne i kjøken.

Leirdalsvegen.

 „Bergens Tidende“s utſende med­arbeidar ſkreiv i 1926 um Leirdals­vegen:  „Det er en brat daarlig vei, ſom langt oppe i den endnu brattere li fører opover parallelt med elven.“
 Det vart no bygd ny veg, og han ſtod ferdig i 1963.  Frå krysſet i An­ders­garden og ut til Blokke­berg vart det bygd ny veg i 1971.  I 1974 vart Leirdals­vegen utvida i ſvingarne, og i 19[79] vart han aſfaltert.  An­leggs­vegen vart aſfaltert i 1986.  I 1993 vart det uppſett ein del auto­vern.

 Av ſysſelſettings­proſjekt ſom er tenkt ſett i gang i Luſter i vinter kan nemnaſt Engja­dals­vegen i Gaupne.  Elles er det nå i gang arbeid på Leirdals­vegen med 6-7 mann.  Om ein kjem til å halda fram med arbeidet på denne vegen utover vinteren er uvisſt, det avheng m. a. arbeids­tilhøva.

Sogningen.

 På ſtyggaſte partiet av Leirdals­vegen ſkal det no koma rekkverk, las ordførar Anders Bjørk melding om i ſiſte kommune­ſtyre­møtet i Luſter.

Sogns Avis.

 Nedre del av Leirdals­vegen vart bygd alt for bratt, og den aller verſte delen vart erſtatta av ny veg i 2003.  Men fort­ſatt er det ofte proble­matiſk å vinna ſeg opp att vinters­tid utan fire­hjuls­trekk.  Og mange ſit med hjarta i halſen når dei ſniglar ſeg ned­over på glatta.

• Vegen er litt over tri kilometer lang.
• Å ganga ned til Leirmoøygarden tek omlag tri kvarter (frå Blokkeberg).

1 9 5 4 .

Tridje verdskrigen.

 Dei ſtarta Tridje verds­krigen, ogſo kalla "Den ſtille krigen".  Krigen ingen ſkulde vita um.  Alle tri verds­krigarne var ferdig plan­lagde i år 1871.
 Dei byrja bruka millom anna ut­valde bio­logiſke våpen og ymſe typar gift (t.d. fluor), og fienden deira var — ſom alltid — oſs.

 Kvifor trur du det dukkar opp influ­enſa kvart bidige år: ſom om det ſkulde vera til­laga, ikkje ſant?  (Influ­enſa er reakſjon på luft­vegs­forgifting.)
 Kriſtne og ateiſtar ſkulde ſetjaſt upp mot kvarandre, og det ſkulde bli ſtort moralſk forfall [me er midt inne i det no]; alle ville enda upp med å tilbe Satan.  I ſiſte del av krigen ſkulde ſtaten Iſrael og dei iſlamſke landi øyde­leggja kvar­andre (år 2025).
 I 1979 gav dei internt ut eit ſkriv på 40 ſidor i høve 25-års­jubileet for krigen, kalla "Si­lent Weapons for Quiet Wars".

1 9 3 9 .

Andre verdskrigen.

 Storbritannia (og Frankrike) ſtarta Andre verds­krigen ved at dei gjekk til krig mot Tyſk­land.  Hitler vilde ſlett ikkje hava krig med britarne, men dei mange freds­forſlagi hans var nytta­lauſe.

 Norìg vart okkupert av tyſkarane i 1940.  Dei kom engelſk­mennerne (ſom då alt hadde okkupert Island og Fær­øyarne) ſovidt i for­kjøpet.
 Ingen tyſkarar var å ſjå i Leirdalen under krigen, men deri­mot ein del engelſk­menner på røming.
 Krigen varde i nøyaktig ſeks år.

1 9 3 0 .

 Jarnbrui på Leirmo­øygarden vart bygd.  Det var ei ſtål­fagverks­bru med ſpenn­vidde på 37 meter og 2,8 meter køyre­breidde.

 På biletet ſer me arbeidslaget ſom bygde brui.  Dei gjorde eit frami­frå arbeid.  Tak deg ein tur under brui og ſtuder funda­mentet.  Slikt flott ſtein­arbeid er det ingen ſom får til i dag, ſame kor mykje maſkiner og dingel­dangel dei måtte hava.

2 8 .   j u l i   1 9 2 8 .

Syrgjeleg ulukka i Luſter.

9 menneſkje drukna.

 Ei tung og ſorgſam ulukka hende i Luſter millom Sørheim og Skjolden no laurdags kvelden kl. 10½.  Ein liten open motor­baat med 10 menneſkje kvelvde, og baaten og dei 9 gjekk til botnar med det ſame, berre ein ungdom, Torbjørn Eide, ſom hadde hoppa ut, fekk berga ſeg ved ſymjing dei paalag 200 meter til lands.
 Me raaka ſundag lærar Kriſten Sørheim ſom var ein av dei ſiſte ſom ſaag desſe ſom ved denne ſyrgjelege ulukka ſo uventa og braadt kom burt.
 Han kunde fortelja: at det laurdag hadde vore jord­ferd paa Sørheim etter Liv Eide.  Ei mengd av ſlegt og vener fraa Skjolden var inn­bedne og hadde vore med i jorde­ferdi og i møtet i heimen etterpaa fram­yver kvelden.
 Kl. 10½ um kvelden ſkulde ſo tvo motor­baatar fara attende til Skjolden med folket derifraa.  Fyrſt gjekk den minſte med 10 menneſkje.  Han kunde ikkje vera tungt laſta, daa han ſkulde greida 20 menneſkje.  Den andre og ſtørre motor­baaten vart liggjande att ei tid og elda upp.
 Veret var ſtillt og vakkert daa baaten gleid innyver.  Men fylkes­baaten ſom gjekk i ruta fraa Skjolden, hadde ſett ſterke dynningar i ſjøen, og ei av desſe bylgjor var det nok ſom fyllte motor­baaten.
 Torbjørn Eide ſom i klædi vann aa ſymja i land, var ſo med­teken at han fall i uvit og ingi greida kunde gjeva for det fyrſte.
 Dei ſom gjekk med var:
 Erik Nyhus, ſom aatte baaten, og kona hans og ein ſon, gard­brukar Jakob Bolſtad, Ola Eide og kona, Knut H. Eide og kona Anna Dahl.
  

 I melding fraa Ø. Alme høyrer me at folk paa den andre ſida hadde høyrt naud­ropi, og kom til ulukkeſtaden ſnaraſt raad, men daa var ingen ting aa høyra eller ſjaa.  Etter varſling kom lens­mann og dokter paa ſtaden kl. 1 um natti.  Noko ſeinare flotna liki av Barbra Nyhus og Anna A. Bolſtad upp.  Uppliving vart ſett i gang, men diverre utan hjelp.
 Ulukka er den ſværaſte me kjenner til paa Sogne­fjorden i den ſeinare tid, og byg­derne, og ſerleg Luſter, er djupt gripne av den ſyrgjelege hending.
 Alle ſom kom burt var i ſin beſte alder, ſtrævſame og gilde arbeids­folk dei fleſte, og mange av dei let etter ſeg fleire ukonfirmera born.
 Me hadde ein telefonſamtale med lens­mannen i Luſter i dag.  Han ſegjer at ſoknings­arbeidet held fram, naar veret tillet det.  Men i gaar var det for ſterk vind.  Dei hev enno ikkje funne fleire lik enn Barbra Nyhus, kona aat Erik Nyhus, og enkja Anna Bolſtadmoen.  Der er elles urein botn paa 60–70 famnar.  Han ſom berga ſeg er no bra att, og var i gaar i ſmida og laga krokar til ſoknings­arbeidet.
 Det var ikkje Nyhus ſjølv ſom ſtyrde baaten daa ulukka hende, men det var den 19 aar gamle ſonen hans, ſom ogſo rauk til.
 Der kom tvo ſtore dynningar fraa fylkes­baaten «Alden», og den ſiſte fyllte motor­baaten.
 Der er 15 attlivande born etter dei burt­komne.  Dei fleſte ſat i ſmaae kaar, og folk i Skjolden ſette ſtraks hjelpande inn­ſamling i gang.  Me ſpurte lens­mannen um inn­ſamling i heile Sogn var turvande, og han var av den meining.  Provſt Rødland hev teke paa ſeg aa ta mot gaavorne.

Sogns Tidend.
Onsdag 1. auguſt 1928. 

Den ulykkelige motorbaat­ferd i Luſterfjorden.

Et billed fra ſørge­høitidelig­heten i Fortun kirke.  Kiſtene er ſtillet op i række i midt­gangen op mot koret.  Under:  Dette billede er tat lørdag uten­for familjen Nyhus' hjem, hvor folk var ſamlet ved de om­komnes baarer.

Da ofrene for ulykken blev begravet lørdag.

Bergens Aftenblad.
Torsdag 9de auguſt 1928.

L a u r d a g   1 4 d e   a u g u s t   1 9 2 6 .

Storflaum.

 Denne dagen var det ein ofſeleg flaum frå Brim­kjedlen.  Tvo av kvern­huſi, millom anna Per­garden ſitt, ſom ſtod fram­på ſtølen, vart tekne av dei ovſtore vaſs­­mengderne.  På Blokke­berg mysſte dei ein ny­­ſlakta gris ſom ſtod i ſaltekar i det eine kvern­­huſet.  Same­leis gjekk det med fire ſlipe­­ſteinar, og brui ſom ſtod rett nedan­fyr gjerde til Haug­­lund reiſte.

 Det vart vekke ein del jord og ſkog, og øyde­lagt mykje turr­høy i Tuns­berg­­dalen.  Frammi der gjekk det ogſo mange beiſt på beite, (70—80 nauta­beiſt og 50 heſtar) men dei redda ſeg alle ſom ein.

 Den flaum­ſikre ſtein­­kvelvings­­brui på Leirmo­øygarden gjekk med.  Rett etter­på ſkifta elvi løp og byrja renna beint fram­­etter mot Alsmo.  Og ſo etter ei ſtund laga ho nytt løp mot den andre kanten, og byrja ſaman med Joſte­dals­­elvi å laga demning til heile Alsmo ſtod under vatn. 
 Leirmo fekk øyde­lagt mykje dyrka­­mark, og eindel ſkog.
 På Leirmo­øygarden var det tvo dagar etter flaumen ferdig ei naud­bru, og tvo dagar etter det byrja dei å ſetja upp ei provi­ſorisk timmer­­bru.  Ho vart laga ſopaſs ſolid at ho ſkulde kunna brukaſt nokre år.

1 9 2 6 .

[Syrgjeleg ulukka paa burt­ſida av Leirmo­øy­garden.]

 Grenſa for Luſter gaar umtrent 10 km. fraa Gaupne upp­yver dalen, daa fyrſt byrjar Joſte­dal ſom ſtrek­kjer ſeg ca. 30—40 km. lenger inn millom dei himmel­høge fjelli, eit av dei villaſte dal­føre paa Veſt­lannet, og her gjeng ei av dei meſt nerve­ſkakande og ſtor­felte bil­rutor me hev her veſt­paa.
 Gjennom Joſtedalen er det ogſo tanken at ſam­ferdſla millom Sogn og Gudbrads­dalen ſkal gaa ein gong i fram­tidi naar ein ny gull­alder hev gjort folk vyrd­lauſe nok med pengane, enten veg eller helſt jarn­bana.  Jarn­bane kommi­ſjonen var her for nokre aar ſidan og ſaag paa „lokali­tetene” og heldt daa paa aa lida ei uferd med di ei av dei mange gamle bruene datt ned undet bilen, til all lukka hadde bilen ſo god fart at han kom ſeg yver paa andre ſida.  No ſkulde dei vore her att og ſett kor­leis elv og flaum kann herja her.

Stedet hvor piken ſtyrtet ned er betegnet med et kryſs, den ødelagte bro over Leir­døla med to kryſs.

 Det var ogſo her at ei gjenta gjekk ſeg ut­fyre fjellet og ſlo ſeg ihel for umlag 14 dagar ſidan.  Gjenta tente hja Preſte­gaard i Gaupne og ſkulde gaa med mat til ſlaatte­folki paa eit utlæge.  Ho hadde gjenge vegen fleire gonger fyrr, og vegen var bra etter Veſtands­forhold, ho fylde elvi meſt heilt fram.
 Men denne gongen tok ho ſeg upp paa fjellet og kom fram paa fjell­kanten 3—400

m. upp­yver ſlaatte­plasſen, og ned til denne var det berre ville ufſer, ikkje geite­veg ein­gong.  Men gjenta var upp­vakſi paa ein fjell­gard, og daa lende ned­etter vart verre og verre, brette ho upp ſkjørti ſo ho kunde kliva ſom ein kar, ſnart maatte ho kaſta fraa ſeg mat­korgi, hadde nok med aa klare ſeg utan.  I køyre­vegen paa hi ſida av elvi ſtod tri kvinn­folk ſom ſkulde ned til Gaupne aa handla, men dei vart ſo rædde daa dei ſaag hi kom klivande at dei la paa ſprang heim­att.  No er det ingen ſom veit kor­leis det vidare gjekk fyrr dei fann henne i urdi ned­under drepi.  Ho hadde ei ſver gras­torva i handi ſo det er rimeleg at taket hev ſlept og ho hev ruſa utfyr.  Men ho maa ha vore meſt nede daa taket glapp, for ho var ikkje ſumdſlegi, hadde berre fenge eit fælt ſlag.  Men kva ho ſkulde den vegen naar ho var kjend med rette vegen er u­ſkynleleg.  Folk i Gaupne er fata­liſtar:  „Da va ſo laga at ho ſkulde drepa ſeg dan dagen”, ſegjer dei.

Gunnar Drægni.
Tidens Tegn, fredag 3. ſeptember 1926.

1 9 1 6 .

Buſsrute.

 Det vart ſett upp buſs­rute millom Sogn­dal og Joſte­dalen.  Ruta gjekk 3 – 4 gonger i veka i ſumar­halv­året.

 Bilen var ein Chand­ler med ſju ſitje­plasſar.
 Farts­grenſa var 30 km/t.

1 9 1 4 .

Fyrſte verdskrigen.

 Europa var fullſtendig fredeleg, men ſo brått ſtarta bandittarne Fyrſte verds­krigen, ſom lyn frå klår himmel.

 Norìg heldt ſeg nøytralt, men hadde ſtore tap i ſkipsflåten.
 Krigen varde i litt yver fire år.  Han heldt på å ſtogga halv­veges, men ſo fekk dei lurt med ſeg ameri­kanarane, og der­med dura dei på for fullt att.

M a a n d a g   3 .   f e b r u a r   1 9 1 3 .

Fraa Indre Hafſlo.

 I Marifjøra hev i vinter vore drive ein ſyſkule av Brita Leirdal.  Skulen hev vore ſøkt av 12 gjentor.  Siſte ſundags­kveld hadde dei ſlutnings­feſt der ſlegt og vener var gjeſter.  Alt arbeid vart framſynt i ſkuleromet, og dei 80 inn­bodne gjekk umkring og ſaag paa arbeidet.  Alle var ſamde um at

her var eit gildt arbeid utført ſo vel med kjole­ſaum, linſaum ſom mange andre finare ting.
 Det kom greidt fram at her var viſt ſtor dugleik av lærarinna likſom ogſo lære­gjentorne hadde brukt flid.
 Det er ovgildt aa vita at me hev ſo dugande folk her i Indre Sogn ogſo, og eg vil med visſa ſeia at det ſom vert ofra av tid og pengar til ein ſlik ſkule, er vel fare.

 Feſten byrja kl. 6 um kvelden og vart opna av lærar Øvrebø ſom bar fram ei takk og ei gaava fraa ſkule­gjentorne til Brita Leirdal.  Um kvelden vart ſkifta med talar og ſang.  Trond Feet bar fram ei takk fraa lærarinna for den gilde gaava ho fekk; mange andre var ogſo uppe og tala.  Feſten ſlutta kl. 11.  Eg vil faa lov aa ſeia takk for den gilde fram­ſyning av arbeidet og for feſtſtundi.
 Deltakar.

Sogns Tidende.

1 9 0 7 .

 Det vart bygd ny kyrkje og ny bru i Gaupne.

1 9 0 6 .

 Kvelvingsbrui på Leirmo­øy­garden vart bygd.  Ho ſtod rett uppan­for fag­verks­brui; det er enno lett å ſjå reſtarne etter funda­mentet på heimſida.

 Brui ſtod berre i 20 år.  I 1926 reiſte ho i den ovſelege flaumen frå Brimkjelen.

 «Leirdøla bro i Lyſter (i veien til Joſtedal) 1906.  Sporvidde: 16,0m.  Fil: 4,8m.  Kjørebredde: 2,6m.»

1 7 .   j u l i   1 8 7 5 .

Ulykke.

 Den 17de ds. indtraf den ſørgelige Be­given­hed, at 8 Menneſker druknede paa Reiſe fra Solvorn til Mari­fjæren i Hafſlo.  Da Veiret den om­handlende Dag var ſtille, maa Aarſagen til Ulykken have været den,

at Baaden var over­laſtet; der var nemlig 8 Mand paa en ganſke liden Færings­baad.  Blandt de For­ulykkede var der 4 Gaard­brugere, deri­blandt 2 af Bygdens bedſte Mænd, 2 Hus­mend og 2 Ung­karle.  Paa Baad­hvelvet fandtes den følgende Dag 2 Perſoner hængende faſt efter Baadfæſtet, men døde; de øvrige Perſoner vare endnu den 18de ikke gjen­fundne.  De for­ulykkede

havde den 17de været i Solvorn paa Diſtrikts­møde, men ſkjønt der paa denne Dag, ſom desværre al­mindeligt ved ſlige Sammen­komſter, en hel Del vare beruſede, ſkal dog ikke dette have været Tilfældet med de Druknede, ialfald ikke i nogen merkbar Grad, og Ulykken maa ſaaledes alene til­ſkrives den Omſtændig­hed, at Baaden var over­laſtet.

Dagens Nyheder. 
Tirsdag den 27de Juli 1875. 

1 8 5 8 .

 Det vart ſett inn eimſkip for frakt av pasſaſjerar og gods i faſt rute millom Marifjøra og Bergen.  Når der var is på fjorden, gjekk båten ſo langt han kom, og ſo fekk pasſaſjerarne ganga på

iſen reſten av vegen, eller dei vart ſette av på næraſte isfrie ſtoppeſtad.
 Seinare gjekk eimſkipet ogſo til Skjolden, men der var det ikkje kai i byrjingi, ſo dei måtte nytta robåtar for å koma ſeg ut til ſkipet.

1 8 3 8 .

Luſter kommune.

 Luſter kommune vart ſkipa.

 Kommunen hadde tri offentlege vegjer: Røneid — Joſtedal grenſe, Eide — Optun og Kvåle — Næs.

1 6 0 0 .

Norìg.

 På eitt eller anna tids­punkt ſkjedde det ei voldſom endring av landet vårt. Fyrr var her knapt fjordar, og Sta­vanger låg langt inne i landet.  Sogne­fjorden ekſiſterte ikkje, der var berre ein ſtor innſjø yver det ſom no er [gamle] Sogndal kommune.  Me ſer at det ſtemmer godt: fjell­topparne her er lågare enn dei rundt; d'er 'kje ſnø på deim på biletet.
 Truleg ſkjedde det ein eller fleire enorme elektriſke ut­ladningar utan­for kyſten ſom ſprengde upp heile land­ſkapet.  Sjå på fjordarne og ſaman­likna dei med kor­leis lynet lagar far der det hev ſlege ned i ei myr.  Sjå på Sogne­fjorden med tilhøyrande dalfører — ſer det ikkje verkeleg ut ſom eit enormt lyn­nedſlag?  Og djupni er ogſo merkeleg: ved ut­gangen knapt 100 meter, medan lenger inne yver 1500 meter til grunn­fjellet på det djupaſte!

 Dette kortet er datert 1636.

 Men kva år ſkjedde det?  På eit kort frå 1636 hev dei byrja endra landſkapet til dagens; i Sta­vanger-­området.  So då ſkulde ein tru at land­ſkapet hadde endra ſeg ikkje ſo lenge fyrr, eller at det ikkje hadde funneſt folk her til å regi­ſtrera det på lange tidor.  For truleg var det ikkje mange ſom yver­levde ein ſlik kata­ſtrofe.  Kanſkje var det ogſo difor det gamal­norſke ſkrift­ſpråket brått gjekk ut or bruk?

 Biletet her viſer ei tre­plate påført ei leiande væſke ſom der­etter vart ut­ſett for 2000 volt.  Og nøy­aktig ſlik ſer fjordarne og dal­føri på Veſt­landet ut.

 Sognefjorden.

 Trekyrkjorne kunde dei flytta rundt; verre var det med ſtein­kyrkjorne.  So kor gamal er t. d. Dale kyrkje?  Dei ſegjer at ho er frå 1306 eller fyrr den tid, men dei veit jo ikkje, og det er ſo mykje ſom ikkje er ſant av det ſom blir for­talt.  Ho er uanſett bygd etter at Sogne­fjorden vart til, naturleg nok, og er nok på­langt­nær ſo gamal ſom dei vil ha det til.  Det var no forøvreg ogſo ei uvanleg ſtaſleg kyrkje for ſlikt eit fattegſleg lite ſamfunn.

 Dette kortet er datert 1595. 

 Dette kortet er datert 1607.

 Dette kortet er datert 1570.

  Som me ſér på korti er ſtor­parten av landet rimeleg flatt, og her er laga mange kanalar.  T. d. hev me ein kanal heilt frå Oſlo til rett nord for Sogne­ſjøen.  So det er tydeleg at dei ferdaſt mykje med båt ogſo innom­lands.  Det ſame i Svea­riket.

1 0 2 8 .

Kriſtendomen.

 No vart det inn­ført noko nytt i Norge: Synd.  Alle var i ut­gangs­punktet ſyn­dige, ogſo dei ny­fødde.  (Hev du høyrt ſo gale?  Skal tru um ungen var ſyndig medan mori gjekk um­hender ogſo?)  Men — ſo ſnart dei vart døypte (kriſtna), fekk dei koma til Himmelen.
 Var du deri­mot ikkje kriſ­ten, kom du til Hel (det ſvi­par vel på dagens Syden; ialle­fall ſkulde det vera duge­leg heitt der):

 „For ſlike er Helvete med alle dets djevler til, der er ſkrik og gråt, ſult og tørſt og for­tærende ild, ſyv ganger varmere enn den heteſte ild en kan tenne i denne verden.  Der er evig mørke uten lys, alder­dom uten ung­dom.  Og ſelv om det på hvert menneſke ſatt hundre hoder, og hvert hode hadde hundre tunger, ſom alle var av jern, og ſom alle talte fra jordens opphav inntil verdens ende, ſå kunne de likevel ikke ſkildre alt det vonde ſom Helvete rommer.“  —Moralpreken IV.

 I norrønt hev me langt nord i ſkodde­heimen Nivl­heim, ſom ſveipar det kriſtne Helvete på alle måtar, burt­ſett frå at der er ſurt og kaldt i ſtaden for heitt og godt, og tenk: der bur Hel, dotteri åt Loke og Anger­boda.  So det er nok heri­frå dei kriſtne hev dikta upp dette helvetet ſitt.  Me hev ogſo i ſud Muſpel­heim (der er det heitt!) kor Surt råder med det eldande ſverdet ſitt, og med honom ſom fyre­bilete dikta dei nok upp Djevelen.

7 8 7 .

Englands-ſtrandi.

 Nordmennerne, heitte vikingar, byr­ja upp­ſøka kloſteri til ſkottarne og irarne.  Det likte desſe dårleg.  Som ein ordhitten irſk ſogeſkrivar ſkildrar det:

 „So med eitt ord — um der vøre hundrad ſtålſette hovud av jarn på ein hals, og hundrad kvasſe, vituge, on­nuge og utrøyttelege tungor av metall i kvart hovud, og hundrad måluge, høg­talande, utrøyttelege røyſ­ter på kvar tunga, ſo vilde dei ikkje kunna telja upp, melda eller ſegja ifrå um alt det vonde irane leid, både karar og kvende, læk og lærd, gamle og unge,

adeleg og træl, av urett, ſkade og vald frå desſe djerve, illſlege, framande, heidne folki.“

9550 år fyre vår tidsrekning.

Ragnarok.

 Det ſkjedde ein ver­dens­om­ſpen­nande kata­ſtrofe ved at jord­ſkorpa vreid ſeg og ſkipla koni­nenti og produ­ſerte ek­ſtreme flod­bylgjor og kolosſale vin­dar.  Og jord­ſkjelv og vulkan­utbrot ſo vold­ſomme at det er uråd å foreſtilla ſeg.  Meſt alt liv vart ut­radert.  Kanſkje tok alt dette berre ein times tid.
 Dette ſkjer med jamne mil­lom­rom, og me er i våre dagar tett innpå eit nytt ragna­rok.  Kvar gong tek dei enorme flod­bylgjorne med ſeg jord og ſtein og ruſk og raſk ſlik at dei er ſom ein tjukk graut, og etter­let ſeg meir eller mindre tjukke lag.  Biletet her er frå Amerika og viſer dette tydeleg.

 Det ein trur ſkjer er at laget den tunne jord­ſkorpa vår ligg på er nokon­lunde faſt ved normal jord­magne­tiſme, men ved reduſert magne­tiſme blir det flytande og der­med byrjar me å ſkreia rundt i meir og meir vold­ſom fart.  Med ek­ſtreme farts­vindar og vatnet i havi ſom fosſar inn yver land i fleire hundre meter høge bylgjor.
 Kontinenti blir presſa ſo hardt mot kvar­andre at dei dannar nye fjell­kjedor: desſe kunde gjerne fyrr liggja på havſens botn; flod­bylgjor ſo ſvære at dei kann ganga tvert yver heile USA; jord­ſkorpa ſprikk upp ſo ein ſer rett ned i raud­glødande lava; vindar ſo vold­ſomme at dei fær orkanar til å ſveipa mild bris.
 Det vil taka mange år fyrr ein ſer att Soli, og meſt alt vatn vil bli ureina av dei enorme vulkan­utbroti.

God Is Male from Nina Paley on Vimeo.